Spelevaren

De Nova Cura is een platbodem. Daarmee kun je over ondiep water varen en ‘droogvallen’ op het Wad. Je ligt dan een poosje op de zeebodem. Een heel bijzondere ervaring die we onze gasten graag geven. In dit artikel lees je wat het is, waarom we het soms móeten doen, wat je dan zoal meemaakt en wat er kan gebeuren als je ongewild droogvalt.…

Wat is het?

Droogvallen betekent dat je met je schip bewust op een plek in de Waddenzee vastloopt. Ofwel je schuift je schip op een zandbank of je gooit het anker uit op een ondiepe plek. Dat doe je twee á drie uur voor laagwater. Het water staat dan nog rondom het schip, maar is niet dieper dan ongeveer een meter. Dan wacht je.

Het water stroomt langs het schip en trekt langzaam weg totdat het eb is en je op een grote zandplaat ligt. Dan kun je afstappen en rondom het schip gaan wandelen. Daar heb je een uurtje of twee de gelegenheid voor en dan gaat komen de waterranden weer langzaam dichterbij totdat het schip omsloten is door water. Als het schip weer begint te bewegen, ben je los en kan je weer vertrekken. Een uur of drie na laagwater. Je voelt dat, maar je ziet het ook altijd in het schip, als de hanglampen weer gaan schommelen.

Over het Wantij

Je kunt voor de lol droogvallen, maar het kan ook een noodzakelijk onderdeel van de route zijn. Want wanneer je van het ene Waddeneiland naar het andere zeilt, passeer je vaak een wantij. Dat is de plek onder een eiland, waar de vloedstromen elkaar tegen komen. Het water stroomt vanuit de Noordzee door de zeegaten en vult in een uur of zes de Waddenzee. Onder de eilanden ontmoeten de vloedstromen elkaar. Bij windstil weer zie je dat aan het water. Er loopt dan een kronkelige lijn over de zee van kleine stukjes plantaardig afval. Dat is de ontmoetingsplaats van de getijdestromen: het wantij.

Omdat de stromingen daar tegen elkaar opbotsen, is er door het meegevoerde zand op die plek een soort heuvel gevormd. Het is daar dus extra ondiep en je kunt er alleen bij hoogwater overheen. Een cyclus van eb en vloed duurt ca 11,5 uur en het moment van hoog- of laagwater wisselt daarom per dag.

Je probeert je tocht zo te plannen, dat je met hoogwater het wantij passeert, maar soms past dat niet in de dagplanning. Dan stuit je op een wantij, loop je vast, val je droog en moet je wachten totdat het water weer hoog genoeg is om verder te kunnen.

Het gebied op deze kaart is het vaargebied van de Go with the Flow reis, in de laatste twee weken van augustus. Op deze pagina vind je alle informatie over die bijzondere reis.

---

 

Een groene weide in het water

Dat overkwam ons tijdens een tocht van Schiermonnikoog naar Ameland, in de zomer van 2019 tijdens het Eiland Hoppen met gezinnen. We wisten dat we het wantij niet konden passeren en gingen daar vlakbij voor anker. Het is altijd even zoeken naar een geschikte plek op de kaart. Als je je schip neerlegt aan de rand van een steile zandbank, kom je bij het droogvallen helemaal scheef te liggen. Dat is niet zo comfortabel. Daarom moet je op de kaart een vlakke bank uitzoeken.

Die hadden we gevonden en we gooiden het anker uit. Het regende en omdat we niet veel anders konden dan wachten en kinderen aan boord hadden, gingen we naar binnen en deden spelletjes. Na anderhalf uur stopte de regen en ik keek door het patrijspoortje om te kijken hoever het water gedaald was. Ik zag de zeebodem, maar het was groen om mij heen. Het leek wel alsof we in een weiland lagen! We lagen midden in een mosselbank.

Eten van de zeebodem

De kinderen werden direct enthousiast en wilden mosselen plukken. Nu stond er nog een klein emmertje mosselen aan dek, dat Tibor de dag ervoor met veel moeite op het Schierse wad had verzameld. Die zijn we eerst gaan klaarmaken. Want je moet toch wel weten of het lekker is, voordat je dieren van hun plek trekt. Het was werkelijk verrukkelijk! En dus rekenden we uit hoeveel mosselen we nodig hadden en plukten ze van de zeebodem. Er was zoveel, het was in een mum van tijd gebeurd. Die mosselen hebben we de volgende avond gegeten. De ene helft op z’n Belgisch met bier en mosselgroenten, de andere helft Thais, met pepertjes en koriander en kokosmelk. Hoewel kinderen mosselen vaak eng vinden, aten ze allemaal mee.

Vastgelopen op de hoogste bank

Soms val je ongewild droog. Dan loop je echt vast, zoals tijdens de Spelevaartocht in juli 2019. We gingen op ontdekkingstocht op het Oostwad. Dat is het gebied tussen Lauwersoog en de Eemsmond. Het is een prachtig gebied, heel stil en dat komt ook omdat veel schepen daar niet kunnen varen omdat het er zo ondiep is.

Ons reisdoel was de oostpunt van Schiermonnikoog. De wind was stevig en door een rare samenloop van omstandigheden konden we niet op tijd overstag en voeren met flinke snelheid de rand van de geul op. We zaten vast, naar wat bleek op de hoogste zandbank van Groningen. Het was op dat moment hoogwater en hoger zou het die dag ook niet meer worden.

Wachten op springtij

Oei. We moesten dus wachten op het volgende tij, 12 uur later. Dat had zin, want het was bijna springtij. In een maand beweegt de hoogte van de vloed mee met de maanstand. Bij volle en nieuwe maan is het water het allerhoogst, in de weken ertussen het allerlaagst. Er zouden dus nog wat centimeters bijkomen, de wind was westelijk dat zou ook extra water vanuit de Noordzee betekenen.

Bij laag water gooiden we het anker uit en trokken de ketting helemaal uit. We sjouwden samen het anker 20 meter verderop naar de vaargeul. Het idee was, dat we bij hoogwater de ketting binnen zouden halen, waardoor we het schip met spierkracht in de richting van  de vaargeul zouden trekken. Het eerstvolgende hoogwater was om 12 uur ’s nachts.

Gestrand

In de tussentijd moesten we ons maar vermaken op het wad, dus de groep ging onder leiding van Annette tekenen. Om middernacht, na een gezellige avond met aardig wat wijn, stonden we met z’n allen achter de ankerlier. Met vier man/vrouw tegelijkertijd en regelmatige verversing van de ploeg, gooiden we het wiel van de lier rond. Metertje voor metertje trokken we ons schip daarmee in de richting van het anker. Heel langzaam kwam er beweging in. We draaiden met man en macht, maar we kwamen niet los. Omdat vloed overdag altijd iets hoger is en we nog iets dichter bij het moment van springtij kwamen, hadden we goede hoop. Met die positieve gedachte gingen we onze kooi in.

Loskomen

De volgende ochtend haalden we de truc met het anker in de vaargeul nog een keer uit. We dronken koffie op het wad, zwommen en deden er yoga. Het water kwam onze kant op en kroop langzaam omhoog langs de romp van het schip. De peilstok gaf om 12 uur 90 centimeter waterdiepte aan. Het werd nu echt spannend… nog een paar centimeter… en we dreven weer!

Luid gejuich onder de bemanning en gasten natuurlijk. We zetten snel zeil en koersten naar Schiermonnikoog. Na 24 uur op het mistige wad gingen we de zomerzon weer tegemoet.

Droogvallen. Onze gasten willen dat allemaal graag meemaken, het hoort echt bij een Waddenvakantie, maar het kan niet altijd. Want je moet een goede vlakke plek vinden, het moet overdag in de planning van de tocht passen en het moet niet te hard waaien. Maar als het lukt, is het een geweldige ervaring! Ook al gebeurt het ongepland.